Thematiseren als basis van je kleuteronderwijs

Thematisch werken is niet hetzelfde als thematiseren.
Wat is thematiseren? Daar krijg je antwoord op in deze blog!

Thematiseren gaat om het laten groeien en opbouwen van een stroom betekenisvolle activiteiten voor kinderen en hun professional rondom een inspirerend thema, aangestuurd door inbreng en vragen van kinderen 
~ Frea Janssen-Vos ~
Thematiseren is een proces. Een proces wat enerzijds gestuurd wordt door de leerkracht en anderzijds kindvolgend is. Je maakt een thema betekenisvol en sluit aan bij de belevingswereld van het kind. Het is jouw taak, als leerkracht, om hier een beredeneerd aanbod van te maken, vanuit de doelen met focus op spel.

Typisch thematiseren

* Bij thematiseren worden kinderen uitgenodigd om mee te denken en te praten over de inhoud.

* Je creeert een uitdagende speelleeromgeving die je gedurende het thematiseren samen met de kinderen opbouwt en uitbreidt. Het samen opbouwen van je thema en leeromgeving maakt het verschil met thematisch werken. Samen met de kinderen duik je een thema in, samen geef je dit vorm. 

* De stip op de horizon heb je staan voorafgaand aan het thema. Je weet als leerkracht waar je naartoe wil werken met de kinderen. De route naar dit einddoel ligt echter nog open. Jouw observaties geven inzicht in welke mogelijke spelimpulsen en activiteiten het thema kunnen verbreden of verdiepen. Jouw observaties bepalen de route en bepalen of het thema betekenisvol is of wordt voor de kinderen in je klas.

* Alle ontwikkelingsgebieden vormen op een logische manier een geheel en hebben samenhang. Taal, rekenen, spel, gesprekken, alles ademt het thema en staat in verbinding met elkaar. Deze verbinding zorgt voor betekenisvolle context in jouw onderwijs. Het zijn niet zomaar 'lesjes' die jij geeft, het heeft een doel en kinderen weten waarom ze iets leren.

* Voorafgaand aan het thema vul je (samen met je collega's) een themaplanning in. Niet zomaar een themaplan. Een plan met verschillende fasen binnen het thematiseren. Dit themaplan is planmatig en doelgericht waardoor jouw aanbod beredeneerd en verantwoord is. 

Kiezen van een thema 

Wanneer je een thema kiest voor je onderwijs, dan moet de inhoud betekenisvol zijn voor alle kinderen. Hoe groter hun betrokkenheid, hoe steviger de leerervaring.

Het gaat om echte onderwerpen en activiteiten; je brengt herkenbare situaties uit de buitenwereld in de wereld van de kinderen. Hoe meer kennis de kinderen hebben, des te groter hun begrip van de wereld.

Een thema als 'het circus' zal kinderen van nature minder aanspreken dan een thema 'Wij gaan bouwen'. Niet alle kinderen hebben ervaring met het circus en dus zal je als leerkracht heel veel kennis moeten geven om dit betekenisvol te maken. De meeste kinderen zijn vast wel eens lans een bouwplaats gereden of in de bouwmarkt geweest. Zeker wanneer er op school of in de buurt gebouwd wordt. De situatie is bekend. Jij hoeft ze alleen nog maar mee te nemen in de wereld van de bouwvakker. Je kan eenvoudig woordenschat toevoegen en rekenen en taal integreren. Denk bijvoorbeeld aan de gereedschappen en verschillende soorten bouwvakkers (woordenschat). En wat moet de bouwvakker eerst doen wanneer hij gaat bouwen? Een bouwtekening maken, alle opmeten.. (rekenen).

Spel is de motor van de ontwikkeling van het jonge kind. Denk bij het kiezen van een thema na over de rollen die gespeeld kunnen worden. Door de verschillende rollen uit te spelen kringen kinderen grip om de werkelijkheid, leren ze deze te begrijpen en verwerken ze daarnaast emoties.
Rollen bij de themahoek, de bouwmarkt: verkoper, klant uit de huishoek voor de thuis-klusjes, bouwvakker.
Alle kinderen hebben deze rollen in vaak wel gezien maar hoe ziet hun rol er inhoudelijk uit? Daar zit de leerwinst. Je haalt de wereld dichterbij voor het jonge kind. Je maakt de wereld begrijpelijk. 
Het volgende bezoek aan de bouwmarkt of winkel met klusmateriaal met hun ouders zal een feest der herkenning zijn en zullen kinderen nog meer verbanden gaan leggen.

Gebruik een actieve titel

Het is belangrijk om een actieve titel te gebruiken, waar een werkwoord of een situatie in genoemd wordt. Kinderen worden daarmee uitgenodigd tot actie en kunnen direct spelen.
Het thema 'bouwmarkt' zegt niet zoveel. Je weet wat het over een winkel gaat maar verder.... 'Wij gaan bouwen' is een actieve titel. We gaan bouwen. Oke leuk, maar hoe...? Je wordt nieuwsgierig.

Door te thematiseren werk je:

Stappenplan thematiseren

Stap 1 
Voorbereiding 

De brainstorm fase. Jij denk, samen met je collega's, na over de de mogelijkheden binnen het thema. Allereerst bedenk je de verhaallijn met een passende afsluitende activiteit waar je naar toe kan werken. Ook denk je na over mogelijke zijsporen binnen je thema; hoe kan je je thema uitbreiden en verrijken. Welke nieuwe impulsen kan je geven gedurende het thema? Waar liggen kansen in het spel? Aan welke doelen ga je deze periode werken? Tot slot verdeel je de taken onder collega's in de voorbereiding.

Stap 2
Opstarten

Je thema gaat van start. De startactiviteiten zijn er om de kinderen te activeren en te enthousiasmeren. Je wil betrokkenheid bij het thema creeren. Dit doe je door verhalen, filmpjes, kennisoverdracht, door vragen te stellen en de kinderen te observeren. Wat spreekt hen aan en wat willen ze weten? Ook is dit het moment om een expert uit te nodigen of een excursie te doen om nog meer te weten te komen over het thema.
Door samen met de kinderen een vragenwand te maken, maak je het leren inzichtelijk. Het geeft sturing aan de inhoud.

Stap 3
Uitvoering

Tijd voor de verdieping. de kinderen hebben kennis en handvatten gekregen. We gaan spelen; door rollenspel en het inrichten van themahoeken gaan we het thema eigen maken en krijgen we kennis van de echte wereld. We denken, samen met de kinderen, na over hoe het spel eruit kan zien en gaan dit uitbouwen. Samen ga je materialen verzamelen en attributen maken om je spel te verrijken. Ook is dit het moment waarop een zijspoor een impuls kan geven. Je werkt naar je einddoel toe; wat moeten we daar allemaal voor doen en regelen? Ook dit doe je samen met de kinderen.

Stap 4
Afronding

Het thema loopt op zijn einde en het is tijd om samen met de klas terug te blikken op wat je allemaal geleerd hebt. Ook zal het thema worden afgesloten met een activiteit,, met of zonder ouders. Hier heb je de afgelopen weken samen naartoe gewerkt en zal de finale, het hoogtepunt, van je thema zijn.

Stap 5
Evaluatie

Het thema is afgerond. Samen met je collega's denk je na over de keuze van het thema was, of het aansloot bij de belevingswereld. Je bespreekt parels en kansen voor het volgende thema. Welke doelen heb je behaald? De kansen en openstaande doelen neem je mee naar het volgende thema. Het proces van thematiseren is cyclisch.
Bron: Bouwman, A., S. Houtsma, M. Mulder & K. Wanningen (2021). Van Thematisch werken naar thematiseren. Uitgeverij Pica.
Ben jij net zo enthousiast over thematiseren als wij en wil je graag op deze manier werken in jouw kleutergroep?

Of na het lezen van deze blog nieuwsgierig geworden naar het thematiseren er bij jou op school uit kan zien?

Hier kan je Kleuter Company jou bij helpen. 
Het enige wat jij hoeft te doen is het contactformulier invullen. Hier kom je door op onderstaande button te klikken. 
Wanneer je hier je gegevens achterlaat nemen wij vrijblijvend contact met je op.
Ik wil thematiseren
De Kleuter Company geeft incompany training over thematiseren bij jou op school. Samen met je collega's wordt je stap voor stap meegenomen in dit proces. Samen gaan we gedurende het schooljaar meerdere thema's voorbereiden zodat jullie hier zelf vaardig in worden.

Ook kijken we samen naar jullie leerling volgsystemen (of andere doelen) en hoe we jullie thema niet alleen kindvolgend maar ook doelgericht kunnen maken zodat het aan alle 'eisen' voldoet en je kleuteronderwijs compleet is.
Copyright 2022 - 2024 Kleuter Company - 
linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram