Kleuters laten groeien in executieve functies

Hoe? Zo! Zet je EF-bril op

Hoe ik kennis maakte met executieve functies weet ik niet meer maar sinds ik kennis heb gemaakt met executieve functies verbaas ik mij erover dat niet meer collega's hier kennis van hebben. Werken aan executieve functies gaat over werken aan de basisvoorwaarden om deel te kunnen nemen aan de wereld waarin we leven. Is dat niet onze taak als leerkracht?!?

Executieve functies

Allereerst iets over executieve functies want ik ga er met het gemak maar even vanuit dat jij, tot nu toe, een van de collega's ben die nog geen kennis heeft gemaakt met executieve functies.

Executieve functies (EF) zijn een set van cognitieve functies die belangrijk zijn voor doelgericht sociaal gedrag en presteren op school. Executieve functies heb je nodig bij het aanleren van schoolse vaardigheden zoals rekenen, taal, lezen en schrijven, maar ook aan functioneren in de groep en de interactie met de leerkracht.

De kleuterleeftijd is de meest kritische periode voor de ontwikkeling van EF. Het brein is tijdens de kleuterleeftijd nog het meest kneedbaar om deze functies te verwerven. De ontwikkeling van executieve functies volgt de rijping van de hersenen maar de omgeving kan deze ontwikkeling wel degelijk bevorderen en versterken.

Het is van belang om eerst aan de basis te werken en de drie centrale lagere-orde EF voldoende aandacht te geven en aan emotieregulatie.

Impulscontrole

Het houdt in dat je in staat bent enerzijds ongepast gedrag of irrelevante prikkels te onderdrukken en anderzijds selectief je aandacht ergens op te kunnen richten.

Werkgeheugen

Meerdere instructies van een leerkracht na elkaar kunnen onthouden en uitvoeren.

Cognitieve flexibiliteit

Het vermogen om snel te wisselen tussen het uitvoeren van twee (of meer) verschillende taken. Maar stelt je ook in staat om te gaan met veranderingen, het schakelen wanneer iets anders loopt.

Emotieregualtie

Emotieregulatie gaat over het hebben van kennis over hun eigen emoties maar ook hiermee om te gaan.

Wil je hier meer over lezen, dan raad ik je echt aan het boek te lezen want iedere EF wordt uitgebreid beschreven. Tegelijkertijd is het echt een handboek. Na de theoretische beschrijving wordt ingegaan op het werken aan EF in de kleuterklas.

Zet je EF-bril op

De leerkracht wordt uitgedaagd om de drie didactische bouwstenen te integreren in het onderwijs bij het werken aan EF.

De bouwstenen zijn:
1. Interactie
2. Activiteiten
3. Organisatie

1. Interactie

Interactie met de kleuter vindt de hele dag plaats in de kleuterklas. Door deze interactie kun je de kleuter helpen na te denken en te spreken over mentale processen en de (onbewust) gebruiken. Meer dan ooit zijn specialisten ervan overtuigd dat de kwaliteit van onderwijs niet schuilt in wat de leerkracht doet op zich, maar in de manier waarop hij omgaat met de reacties die hij krijgt van de kleuters.

2. Activiteiten

Een tal van EF-stimulerende activiteiten worden aangeboden. Denk hierbij aan reactiespelen, geheugenspelen en bewegingsspelen

3. Organisatie

Wanneer je EF van je kleuters wil ondersteunen, is het belangrijk om structuur en visuele ondersteuning te bieden. Het structureren van prikkels betekent dat je nagaat wat op dat moment de grootste problemen zijn en hoe je deze met structuur, routines of concrete hulpmiddelen van verhelpen.

Conclusie

Dit is een boek wat ik er met grote regelmaat bij pak wanneer ik onrust in de groep ervaar. Door het lezen over werken aan EF vallen er zoveel kwartjes, en dan met name in mijn eigen aanpak en handelen. Iedere keer leer ik weer wat nieuws en iedere keer leer ik mijn kleuters weer beter kennen door met mijn EF-bril op naar hen te kijken. Het boek leest gemakkelijk weg en heeft een overzichtelijke opbouw. Het is een praktisch handboek voor iedereen die aan de basis wil sleutelen.

In het woord vooraf staat:
We hopen dan ook van harte dat deze bundel kleuteronderwijzers zal inspireren en uitdagen om aan de slag te gaan, met als ultieme doel gelijke onderwijskansen voor ieder kind.
Dat hopen wij ook! Ik wens je veel leesplezier.

Mocht je graag in gesprek gaan over EF dan ben je bij de Kleuter Company aan het juiste adres. Neem een kijkje op www.kleutercompany.nl of stuur een mailtje naar trudy@kleutercompany.nl en hopelijk spreek ik je snel over executieve functies in de kleuterklas.

Ik wil in gesprek over EF!